ย้อนตำนานวัดปราสาทสิทธิ์

                 

ย้อนตำนานวัดปราสาทสิทธิ์  วัดเก่าแก่ 7 แผ่นดิน ชมพิพิธภัณฑ์ของเก่าโบราณที่เก็บรักษาไว้ในอดีต 

ไปชมพิพิธภัณฑ์โบราณพร้อมท่องเที่ยวริมน้ำวัดปราสาทสิทธิ์ อ.ดำเนินสะดวก จ.ราชบุรี ตั้งอยู่ใต้วิหารหลวงพ่อไตรรัตน์โรจน์ฤทธิ์ ด้านในได้รวบรวมข้าวของเครื่องใช้สมัยโบราณในอดีต พร้อมเปิดให้นักท่องเที่ยวเข้าชมศึกษาสัมผัสวิถีชีวิตริมน้ำสองฝั่งคลองดำเนินสะดวก

 ( 28 ก.ย. 64 ) วัดปราสาทสิทธิ์ เป็นวัดตั้งอยู่ริมคลองดำเนินสะดวก  หมู่ที่ 5 ต.ประสาทสิทธิ์ อ.ดำเนินสะดวก จ.ราชบุรี มีพื้นที่ 12ไร่เศษวัดเดิมตั้งอยู่ห่างจากริมคลองดำเนินสะดวกประมาณ 500 เมตร ซึ่งปัจจุบันคือที่ตั้งพระอุโบสถ สร้างโดยสมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาศรีสุริยวงศ์ ( ช่วง บุนนาค ) ในสมัยรัชกาลที่ 4  สร้างขึ้นปีฉลู พ.ศ. 2369 พร้อมทั้งทำการขุดคลองดำเนินสะดวก โดยได้ขุดมาถึงหลักห้าตัดกับคลองโพหัก ชาวบ้านเรียกกันวัดนี้ว่า วัดดอนไผ่  หรือ วัดหลักห้า มีชื่อเป็นทางการในปัจจุบันว่า วัดปราสาทสิทธิ์  มีพระวิหารเป็นที่ประดิษฐานของ “ หลวงพ่อไตรรัตน์โรจน์ฤทธิ์ ” เป็นพระพุทธรูปศักดิ์สิทธิ์ที่ชาวชาวบ้านเคารพศรัทธามีประวัติยาวนานมาแต่ในสมัยรัชกาลที่ 3 ส่วนด้านล่างของพระวิหารเป็นพิพิธภัณฑ์บ่อน้ำพระพุทธมนต์ มีข้าวของเครื่องใช้ยุคสมัยโบราณที่ได้รับการบริจาคมาจากชาวบ้านถูกเก็บรวบรวมไว้ บางชิ้นได้ขึ้นทะเบียนจากกรมศิลปากรแล้ว ทั้งนี้จากการเกิดสถานการณ์การแพร่ระบาดของโรคโควิด 19 ทำให้ทางวัดได้ปิดการให้เข้าชม เพราะเกรมจะเกิดปัญหาโรคระบาดขึ้น แต่เมื่อหลังสถานการณ์คลี่คลายลง ทางวัดก็พร้อมเปิดให้บริการ เข้าชมได้อีกครั้ง 

              

นายนิพนธ์  ประไพจิต กรรมการชมรมฟื้นฟูวิถีไทย ชุมชนหลักห้า เปิดเผยว่า ภาพในอดีตเป็นภาพของสมเด็จเจ้าพระยาบรมหาศรีสุริยวงศ์  ( ช่วง บุนนาค) เป็นผู้ดำเนินการขุดคลองดำเนินสะดวก  ส่วนการสร้างวัดนั้นเมื่อตอนเยาว์วัย ท่านเดินทางมากับท่านเจ้าพระยาบรมมหาประยูรวงศ์ ซึ่งเป็นบิดา หรือ ที่เรียกกันว่า สมเด็จองค์ใหญ่  มีระบุไว้ในประวัติศาสตร์กรุงรัตนโกสินทร์ ไปทำการขุดคลองสุนัขหอนขุดคลองแยกที่น้ำชนให้น้ำไหลสะดวก โดยจ้างชาวจีนขุด ท่านได้ปรารภว่าบริเวณนี้เป็นโคกสูงใหญ่น่าจะสร้างวัด แต่ช่วงนั้นยังไม่ได้สร้าง ต่อมาท่านได้เดินทางมาที่นี่อีกครั้งหนึ่ง และดำเนินการสร้างวัดปราสาทสิทธิ์ขึ้น ในประวัติของวัดบันทึกไว้ระบุว่าวัดปราสาทสิทธิ์สร้างขึ้น ปี พ.ศ. 2389  ส่วนการขุดคลองและเปิดคลองใช้มาตั้งแต่ พ.ศ. 2411 มีบันทึกเรื่องการเปิดคลองในพระราชพงศาวดารกรุงรัตนโกสินทร์ สมัยรัชกาลที่ 4  โดยสมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาศรีสุริยวงศ์ ได้เปิดคลองขุดใหม่ที่บางนกแขวก คลองนี้ขุดเมื่อปี พ.ศ. 2409  ตั้งแต่นครไชยศรีไปถึงบางนกแขวก ยาว 840 เส้น ประมาณ 32 กิโลเมตร รวมเป็นเงิน 1,400 ชั่ง ใช้ชื่อว่า “ คลองดำเนินสะดวก ”  

ต่อมาได้เปิดชุมชนตามริมคลองมีตลาดนัดทางน้ำเกิดขึ้น  เช่น  ตลาดนัดปากคลองแพงพวย  ตลาดนัดทางน้ำปากคลองศรีสุราษฎร์  ปากคลองลัดพลี และที่ตลาดนัดทางน้ำปากคลองโพหัก  อยู่ตรงข้ามกับฝั่งของวัดปราสาทสิทธิ์  การค้าขายคับคั่งมีชาวบ้านนำผลผลิตการเกษตรลงเรือมาค้าขายทุกเช้ามืด และยังเป็นสถานที่ท่องเที่ยวอีกแห่งสอดคล้องกับตลาดน้ำดำเนินสะดวก  ปัจจุบันการคมนาคมทางรถยนต์สะดวกมากขึ้น การค้าขายทางเรือได้เบาบางลงไป  แต่วิถีการค้าขายริมน้ำของที่นี่ยังคงอยู่ มีเรือก๋วยเตี๋ยว เรือขายขนม ช่วงวันหยุดจะมีเรือกาแฟ  เรือทำกับข้าว เรือขายผลไม้ มาค้าขายกัน อย่างก๋วยเตี๋ยวป้าหลง ก๋วยเตี๋ยวเรือลุงโด่งที่ขึ้นชื่อ นั่งรับประทานกันริมน้ำอร่อยได้บรรยากาศ ส่วนตลาดริมน้ำและธุรกิจเก่าแก่ เช่น ร้านขายยาจีน  ขายเครื่องครัวโบราณ  ร้านอาหาร  ยังคงมีอยู่ตั้งแต่อดีตจนมาถึงปัจจุบัน  ส่วนสิ่งของที่เห็นนี้อยู่ในพิพิธภัณฑ์นำมาจัดแสดง มีทั้งของเก่าจากวัดเดิม และของที่ชาวบ้านนำมาบริจาคให้เพื่อสะท้อนถึงชีวิตวิถีเก่าแก่ของชุมชนดั้งเดิมในท้องถิ่น

พระสมุห์สุชาติ อภิชาโต ผู้ดูแลพิพิธภัณฑ์ เปิดเผยว่า  พิพิธภัณฑ์นี้ได้ดำเนินการเมื่อปี พ.ศ.  2440  ซึ่งได้เก็บรวบรวมของเก่าโบราณมาจากโยมมาบริจาคให้ และมีของจากวัดนำมาจัดแสดงส่วนหนึ่ง อย่างวัตถุโบราณเก่า ๆ มีหลายชิ้น  ทั้งเครื่องปั้นดินเผายุคบ้านเชียงอายุราวสมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้น  เตารีดตราไก่ บางชิ้นได้ขึ้นทะเบียนไว้กับกรมศิลปากรแล้ว  

 ช่วงเกิดปัญหาโควิดที่หนักที่สุด ช่วงผ่านมาไม่ได้เปิดให้เข้าชม มีเพียงแต่ญาติโยมได้มาขอน้ำพระพุทธมนต์ไปดื่มรักษาโรคภัยไข้เจ็บ โดยใต้วิหารมีบ่อน้ำพระพุทธมนต์ศักดิ์สิทธิ์ได้จำลองแบบมาจากวัดอินบางขุนพรม  ซึ่งสมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายกเสด็จมาเปิด เมื่อวันจันทร์ที่ 19  พ.ค.  พ.ศ. 2540  โดยท่านเสด็จมาเปิดวิหารหลวงพ่อไตรรัตน์โรจฤทธิ์  พร้อมทั้งอนุสาวรีย์สมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาศรีสุริยวงศ์  (ช่วง บุนนาค) จากนั้นเสด็จเข้ามานั่งทำน้ำพระพุทธมนต์ที่บ่อน้ำศักดิ์สิทธิ์  สามารถเปิดให้เที่ยวชมทุกวันพระ และวันหยุดราชการโดยไม่เสียค่าใช้จ่าย     

ด้านในพิพิธภัณฑ์มีเครื่องใช้ อุปกรณ์ทำการเกษตรสมัยโบราณเก็บรวบรวมไว้ เช่น แจวใช้ยืนพายเรือทำจากไม้เนื้อแข็งลักษณะยาว  ไว้สำหรับแจวเรือขนาดใหญ่ตั้งแต่ 10 คน ขึ้นไป ระหัดวิดน้ำไว้ใช้ในสวน ไห 4 หู  ถังไม้ตวงข้าว โอ่งเก่า แจกกัน เครื่องถ้วยชาม  เครื่องทองเหลือง  นอกจากนี้ยังมีหางหงส์ ลักษณะเป็นไม้เก่าศิลปะสมัยรัตนโกสินทร์ อายุสมัยพุทธศตวรรษที่ 24   ลักษณะเศียรพญานาคเศียรเดียว สลักทั้งสองด้าน หงอนยาวแหลม เคราสลักเป็นริ้ว สลักลายกนกที่ลำตัวถึงปลายหงอน  สลักลายดอกไม้คาดลำตัว มีการประดับกระจกสีทั้งด้านหน้า และหลัง เดิมใช้ประดับอุโบสถหลังเก่าวัดปราสาทสิทธิ์  ได้เก็บรวบรวมไว้ในพิพิธภัณฑ์ ขึ้นทะเบียนศิลปวัตถุลำดับที่ 23 และยังมีภาชนะดินเผารูปควาย อายุสมัยก่อนประวัติศาสตร์ ลักษณะมี 4 ขา หัวเป็นควาย มีหาง ลำตัวเป็นหม้อ ส่วนลำตัวทำลายเชือกทาบครึ่งหนึ่ง ส่วนครึ่งล่างของลำตัวเป็นลายขูดขีดสภาพสมบูรณ์  ขึ้นทะเบียนศิลปวัตถุลำดับที่ 29 และวัตถุโบราณอีกมากมายหลายชิ้น 

สำหรับผู้ที่สนใจอยากมาสัมผัสท่องเที่ยว ชมวิถีชีวิตธรรมชาติชุมชนริมฝั่งคลองดำเนินสะดวก และยังมีโอกาสเข้ามาสักการระขอพรหลวงพ่อไตรรัตน์โรจน์ฤทธิ์ เป็นพระพุทธรูปศักดิ์สิทธิ์คู่บ้านคู่เมืองของชาวดำเนินสะดวก เพื่อเป็นสิริมงคล และยังได้มีโอกาสเลือกซื้อผัก ผลไม้ ขนมโบราณ ฝีมือชาวบ้าน ที่ได้พายเรือมาค้าขายได้ทุกวัน และก็ยังจะได้เข้าไปชมภายในพิพิธภัณฑ์ ซึ่งพร้อมแล้วจะเปิดให้เข้าชมกันได้อีกครั้ง  สามารถโทรติดต่อได้ที่ พระสมุห์สุชาติ อภิชาโต ผู้ดูแลพิพิธภัณฑ์  082-562619                                     

///////////////////////////////////////////////////

พันธุ์ - จรรยา  แก้วนุ้ย จ.ราชบุรี